Patroni Katolickiej Szkoły Podstawowej

bł. arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski

bł. biskup Leon Wetmański.

 

To zasłużeni dla miasta płocczanie, błogosławieni męczennicy,

oddani pracy kapłańskiej

i społecznej.

Bł. Arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski

 

urodził się 11. lutego 1858 r. w miejscowości Lubienie, w guberni radomskiej  (zaboru rosyjskiego) – dokładnie w dniu objawienia Matki Bożej w Lourdes. Rodzicami byli Antoni – nadleśniczy w leśnictwie Iłża i Marianna z Sutkowskich.

W wieku 15 lat wraz z rodzicami sprowadził się do Płocka. Tu wstąpił do Seminarium Duchownego, a po jego ukończeniu został skierowany na dalsze studia do  Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu. Święcenia kapłańskie przyjął 10. lipca 1881 z rąk biskupa Aleksandra Gintowta. Był profesorem liturgiki, teologii moralnej i łaciny a później rektorem Seminarium Duchownego w Płocku. W 1888 r. otrzymał godność kanonika honorowego kapituły płockiej. Pełnił funkcję wikariusza generalnego diecezji.

12 czerwca 1908 roku został mianowany biskupem diecezjalnym płockim.  Sakrę biskupią otrzymał w Petersburgu z rąk arcybiskupa Apolinarego Wnukowskiego, a ingres do katedry w Płocku odbył się 10 stycznia 1909 r.

W 1913 r. udzielił sakramentu bierzmowania dzieciom w Andrzejewie. Jednym z bierzmowanych był późniejszy Prymas Tysiąclecia Stefan kard. Wyszyński, który tak wspominał ten dzień: „Spotkanie małego chłopca z dostojnym biskupem wywarło na mnie potężne i niezapomniane wrażenie. Ilekroć później zapraszany byłem z różnymi odczytami do Płocka, biskup Nowowiejski – wówczas już arcybiskup – często mi powtarzał: Bierzmowałem księdza profesora, a tak rzadko do nas przyjeżdża. Jak gdyby słusznie uważał, że powinienem płacić tym, na co mnie stać, za wielką łaskę pasowania mnie na rycerza Chrystusowego”.

Podczas I wojny światowej zajmował się ratowaniem głodujących dzieci robotniczych. Jako pierwszy prezes Papieskiej Unii Misyjnej – zorganizował taką strukturę w Płocku (1919). Jego zatroskanie o Kościół wyraża się w słowach: „Największą troską […] są dusze ludzkie” i „tylko miłością się dochodzi do celu… „ Jego działanie skierowane było na rozwój i tworzenie nowych dzieł Bożych. Z pewnością takim było założenie Muzeum Diecezjalnego, a w 1916 roku Niższego Seminarium Duchownego. W 1929 r. wybudował dla kleryków Dom Letniskowy, zwany „Antoniówką”. Rok później powołał Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej.

Pasją jego życia była praca naukowa. Był autorem prac z zakresu historii, liturgii, komparatystyki kościelnej. Do najwybitniejszych dzieł należy „Wykład liturgii Kościoła katolickiego” oraz „Ceremoniał parafialny podstawowy podręcznik duchowieństwa parafialnego” (którego do wybuchu II wojny światowej było aż siedem wydań). Zasłynął także z obszernego dzieła „Płock. Monografia historyczna”.

25 listopada 1930 został mianowany przez papieża Piusa XI arcybiskupem tytularnym Silyum. Z okazji 50-lecia kapłaństwa prezydent Rzeczypospolitej nadał mu w 1931 r. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta, a Uniwersytet Warszawski – tytuł doktora honoris causa. W Płocku nadano mu tytuł Honorowego Członka Rady Miasta.

Kiedy Niemcy wkroczyli w 1939 r. do Polski pozostał w Płocku, choć miał możliwość ukrycia się przed okupantem. W 1940 został aresztowany przez Niemców, był internowany w Słupnie k. Płocka, następnie więziony w piwnicy budynku obecnego ratusza w Płocku, a później w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Działdowie. Poddawany był torturom moralnym i fizycznym, ale nie załamał się. Pewnego dnia hitlerowcy wyprowadzili sędziwego arcybiskupa na podwórko obozu i na oczach współwięźniów zaczęli pędzić biegiem do latryny i z powrotem. Gdy przewrócił się w błoto zerwano z jego szyi krzyż i kazano go podeptać – arcybiskup odmówił. Z szacunkiem pochylił się i krzyż ucałował. Najcięższą próbę przeszedł w Wielki Piątek – 11 kwietnia 1941 r., kiedy to upadł na ziemię uderzony w skroń biczem zakończonym ołowiem. Zmarł prawdopodobnie 28 maja 1941 r. Miejsce pochówku Arcybiskupa nie jest znane.

Dokładnie 40 lat po śmierci abpa Antoniego Juliana 28 maja 1981 r. w Warszawie na ul. Miodowej, zmarł bierzmowany przez niego Prymas Stefan Wyszyński.

Beatyfikowany został wraz z bpem Leonem Wetmańskim oraz 106 innymi polskimi męczennikami II wojny światowej, 13 czerwca 1999 r. w Warszawie przez Jana Pawła II. Tego samego dnia Papież powiedział do pielgrzymów z diecezji płockiej: „Jest to niezwykły dar Opatrzności. W tragicznych latach wojny i okupacji Bóg dał Wam dwóch pasterzy, świadków bezgranicznej miłości Chrystusa”…

4 grudnia 2008 r. hołd abpowi Nowowiejskiemu oddał Senat Rzeczypospolitej: „Senat Rzeczypospolitej Polskiej uznaje życie i działalność błogosławionego Arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego za chlubny przykład heroizmu obywatela i kapłana, za wzór działacza społecznego, którego praca nad duchowością narodu, obroną jego godności w chwilach największych prób dowodziła heroicznego umiłowania Boga i Ojczyzny. Senat oddaje hołd błogosławionemu Arcybiskupowi Antoniemu Julianowi Nowowiejskiemu, uznając, iż jest człowiekiem godnym najwyższego uznania i należnej czci. Stanowi wzór do naśladowania dla kolejnych pokoleń Polaków”.

Decyzją biskupa diecezjalnego płockiego Piotra Libery rok 2008 był obchodzony jako rok bł. abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego. Arcybiskup Antoni wraz z biskupem Leonem Wetmańskim byli patronami Niepublicznego Gimnazjum Katolickiego w Sikorzu a obecnie są patronami Katolickiej Szkoły Podstawowej w Płocku.

Bł. Biskup Leon Wetmański

 

urodził się 10 kwietnia 1886 w Żurominie jako syn Adama i Korduli z Chądzyńskich. W latach 1895–1900 uczęszczał do szkoły gminnej w Żurominie. W 1902 rozpoczął studia w Seminarium Nauczycielskim w Wymyślinie (obecnie Skępe). Za potajemną naukę języka polskiego i podpisanie petycji do władz zaborczych o uwzględnienie języka polskiego w szkolnym programie został wydalony z trzeciego, ostatniego roku studiów. W 1906 r. zdał egzamin gimnazjalny w Płocku i został przyjęty do Wyższego Seminarium Duchownego, którego rektorem był ks. Antoni Julian Nowowiejski. W czasie studiowania odznaczał się pracowitością i dużą wrażliwością na wszelkie zobowiązania. Przez rok pełnił obowiązki dziekana kleryckiego.

Święcenia kapłańskie przyjął 23 czerwca 1912 w Płocku z rąk bpa Antoniego Juliana Nowowiejskiego. Po wakacjach został skierowany na dalsze studia do Akademii Duchownej w Petersburgu. Ukończył je w 1916, uzyskując stopień magistra.

Będąc w Petersburgu podczas I wojny światowej, niósł pomoc materialną i moralną uchodźcom, zorganizował sierociniec. Ze względu na wojnę nie mógł powrócić do Polski. Miejscowy biskup zatrudnił go jako prefekta w gimnazjum żeńskim w Petersburgu, a w 1917 zlecił mu wykłady z homiletyki oraz funkcję ojca duchownego w miejscowym seminarium.

W 1918 powrócił do Polski. Biskup Antoni Julian Nowowiejski mianował go profesorem ascetyki i mistyki oraz ojcem duchownym płockiego seminarium. Był wykładowcą i spowiednikiem Niższego i Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku. Patronował wielu akcjom kleryckim, m.in. z jego inicjatywy powstało koło misyjne i abstynenckie.

Był wicerektorem Seminarium Duchownego w Płocku, odznaczał się głębokim życiem religijnym, obok pracy duszpasterskiej zajmował się walką ze zjawiskiem  alkoholizmu. W 1921 rozpoczął pracę w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego jako duchowy kierownik Zgromadzenia Sióstr Pasjonistek oraz Zgromadzenia Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanej, gdzie spowiadał i prowadził miesięczne dni skupienia i rekolekcje.

19 grudnia 1927 został mianowany biskupem pomocniczym diecezji płockiej . Sakrę biskupią przyjął 22 kwietnia 1928 w Płocku.

W dalszym ciągu oddawał się pracy misyjnej i charytatywnej, a jako biskup pomocniczy także kurialnej i wizytacyjnej. Pasją jego życia była praca charytatywna i rekolekcyjna, której najwięcej poświęcał czasu i uwagi. W 1931 r. został prezesem  Towarzystwa Dobroczynności w Płocku. Zreorganizował je i już w 1932 r. powołał Katolickie Towarzystwo Dobroczynności Diecezji Płockiej „Caritas”. Został jego prezesem i rozszerzył jego działalności na teren całej diecezji.

Zaczęły powstawać parafialne koła „Caritas”. Powstała księgarnia „Caritas”, która z uzyskanych dochodów finansowała działalność biura organizacji. Wznowił działalność stołówki i utworzył kuchnię, która dziennie wydawała 500 obiadów bezpłatnie. Założył także Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia.

Był sekretarzem generalnym Związku Misji Duchowych w Polsce, a od 1939 r. dyrektorem Krajowej Unii Apostolskiej Kapłanów w Polsce. Dostąpił też godności prałata kapituły katedralnej płockiej.

II wojna światowa, która wybuchła 1. września 1939 r. zastała go w pełni posługi biskupiej.  Trwała ona jeszcze przez pewien czas, do jego pierwszego aresztowania 11. listopada 1939 r. i osadzenia go w miejscowym więzieniu. Zwolniony po kilku dniach nadal pracował. 28 lutego 1940 r. został przewieziony do Słupna. Tam potajemnie odprawiał mszę świętą i święcił alumnów ostatniego roku Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku. W nocy 6 z 7 marca 1941 razem z arcybiskupem Nowowiejskim został przewieziony do Płocka, a stamtąd do niemieckiego obozu zagłady Soldau (KL) w Działdowie, gdzie został umieszczony w celi z innymi księżmi. Wielokrotnie odprawiał nabożeństwa, starał się – aby siebie i swoich braci kapłanów doprowadzić do pełnej dojrzałości do męczeństwa. Prawdopodobnie został zamordowany po epidemii tyfusu w lipcu i sierpniu 1941 roku. Oficjalna data śmierci podana przez władze niemieckie to 10 października 1941 r. 13 czerwca 1999 r. został beatyfikowany w grupie 108 błogosławionych męczenników przez papieża Jana Pawła II.